Op de dag dat we voor Natuurmonumenten een excursie gaven voor kinderen werd er een kleine, dode bruinvis gemeld op het strand van de Maasvlakte 2.
Omdat we nog druk waren op het strand van Rockanje heeft de reddingsbrigade, op ons verzoek het dier veilig gesteld.
Een uurtje later kon ik het diertje ophalen en meenemen naar het strand in Rockanje.
Hier waren de kinderen nog bezig met het determineren van de vondsten langs de vloedlijn.
Om de expeditie langs de vloedlijn met de kinderen nog een extra dimensie te geven hebben we de jonge bruinvis uitvoerig bekeken en meer over dit prachtige dier verteld.
Gezien de verwondingen is het goed mogelijk dat dit mannetje, van enkele weken oud is aangevallen door een grijze zeehond en daarbij is overleden.
Deze kleinste walvis in onze Noordzee verdient absoluut meer aandacht en respect.
Er zitten er momenteel enkele tienduizenden in het Nederlandse deel van de Noordzee!
Alleen al daarom is het belangrijk om meer te weten over onze “buren” in de Noordzee.
Als een Siamese tweeling lopen twee jonge Scholeksters langs het fietspad nabij het Wad. Dagelijks kwamen we ze hier tegen. Begeleid door pa en ma staken ze het pad over van wad naar zeedijk en andersom, afhankelijk van de waterstand. Het ouderpaar deinsde er niet voor terug om met hun nadrukkelijke aanwezigheid fietsers tegen te houden. Zo leerden de jongen spelenderwijze het voedsel van het Wad waarderen zoals pieren, krabbetjes, garnaaltjes om even later te wennen aan wormen en emelten uit de grasdijk. In het voorjaar en de zomer tref je Scholeksters aan als kust- of weidevogel, in najaar en winter bivakkeren ze allen aan de kust van de Delta of het Wad. Deze jonge Scholeksters van Schiermonnikoog leren al vroeg van twee walletjes te eten.
Jonge scholeksters leren voedsel zoeken aan het Wad
Fraai poserend voor de opname. In vol ornaat met alle ringen aan de poten. Deze Scholekster aan de rand van het Wad nabij het buitendijkse fietspad stond er ontspannen bij. Gewend aan het passerende verkeer. Ideale omgeving, voedsel op het droogvallend Wad, op het grasdijkje en in het weiland direct daarachter.
2023 is door SOVON en Vogelbescherming uitgeroepen tot jaar van de Scholekster, de soort staat onder druk. Een flink aantal Scholeksters is geringd waardoor inzicht wordt verkregen in het gedrag en de overlevingsstatistiek. Zo is middels het ringprogramma ontdekt dat zeer hoge leeftijden bereikt kunnen worden. Het oudst teruggevonden geringde exemplaar was 46 jaar!
De foto is met te weinig oog voor detail gemaakt, de ring is niet volledig af te lezen. En terwijl de omstandigheden alle mogelijkheden boden om meerdere opnames van de ring te maken. Toch gemeld met de laatste 4 cijfers van het nummer bij het Vogeltrekstation in Arnhem (middels invoer op de site “GRIEL”). Een keurige terugmelding binnen twee minuten gaf aan dat deze vogel 20 jaar geleden op het nest geringd was als jonge Ooievaar…… Terwille van de zuiverheid van de database telefonisch contact gezocht en de melding laten verwijderen.
Grote sterns op de Maasvlakte waar ze dagelijks bivakkeren. Na de broedtijd op het nabije Haringvliet schooieren juvenielen en volwassen exemplaren op het meest zuidwestelijke deel. Visdieven, Grote sterns en Dwergsterns zitten vaak in grote aantallen bij elkaar aan de waterlijn van het dynamische strand. Deze groep vliegende Grote sterns bestaat uit juvenielen, te herkennen aan de nog volledig zwarte snavels en het bruin in het kleed, en volwassen exemplaren waar de kop al een deel van het zwart verliest kenmerkend voor het winterkleed.
De nesten waren inmiddels verlaten, geen activiteiten meer te bespeuren rond het afgekalfde duin met de kenmerkende kleine holen daarin gegraven.
Op een lijntje even verderop keek een aantal overzwaluwen nieuwsgierig om zich heen. De volwassen exemplaren vlogen snel op, de jonge bleven rustig zitten, nog onbevangen en niet mensenschuw.
Altijd een zoektocht wat te plaatsen op onze site. Het moet met strand of duinen te maken hebben, aantrekkelijk zijn vanwege de kijkcijfers. Zeehondjes, liefst jong, en bruinvissen doen het erg goed. Vogels minder maar hebben wel een vast publiek. Plantjes liggen moeilijker.
Hier hebben we nu te maken met een twijfelgeval. Een zeldzame orchidee, jaren geleden geïmporteerd en aangeplant in de Heemtuin nabij Tenellaplas. Dit laatste wordt ook fijntjes door diverse sites op internet aangegeven. Voorheen kwam deze orchidee voor in Limburg en op een enkele plaats elders in ons land. Tegenwoordig is ze in Nederland niet meer te vinden behalve dan aangeplant in de Heemtuin van Voorne.
Moeten we deze orchidee nu weren van onze site? Cancellen omdat de plant niet inheems is? Gevalletje roofkunst? We kiezen voor schoonheid en plaatsen toch een foto. Tenslotte reizen jaarlijks veel orchideeën liefhebbers naar Voorne speciaal voor het Rood bosvogeltje. Onthoud het en bezoek volgend jaar juni zelf de Heemtuin nabij de Tenellaplas. Dit jaar stonden er zeven, de enige in Nederland.
Het gaat niet zo goed met de Scholekster, trots van kust en weiland. Voor de Vogelbescherming reden om dit jaar uit te roepen tot het jaar van de Scholekster. Het geeft aandacht voor de soort en stimuleert beschermingsmaatregelen.
In het veld krijg je nog niet zo veel signalen van de mindere gang van zaken. De vogel is niet zeldzaam en vrijwel door het hele land te zien. Ze broeden tegenwoordig zelfs op daken van huizen en fabrieken.
De achteruitgang wordt gecamoufleerd door de hoge ouderdom die ze kunnen bereiken (meer dan 40 jaar). Verder is Nederland, met name de Wadden en de Delta, een belangrijk overwinteringsgebied voor noordelijke exemplaren. Het zal dus wel even duren voordat wij ze niet meer zien. Maar uit nesttellingen blijkt een neergaande trend.
Op Schiermonnikoog, een populaire bestemming onder Scholeksters, ontmoette ik deze ouder die een jong aan het voeden was met een larve opgedoken uit het weiland. Vermoedelijk een Emelt, larve van de langpootmug. De Emelt doet zich tegoed aan gras en kan forse schade aanrichten aan weidegebieden. Scholekster blij, boer blij. Echter een pechdag voor de Emelt in het jaar van de Scholekster.
Wil je op een feestje aandacht krijgen voor de natuur begin dan niet over een zeldzaam musje of een onbekend kevertje maar pak meteen de Zeearend bij de kop. Er is veel aan deze vogel dat tot de verbeelding spreekt. Groot, majestueus, machtig, tot voor kort zeldzaam en niet broedend in Nederland. Maar de tijden zijn veranderd. Het aantal broedparen is sinds het eerste in 2006 toegenomen tot zo’n 30. En deze lijn zet zich voort.
In onze omgeving zijn we goed bedeeld met deze roofvogel als je de Biesbos en de Slikken van De Heen meerekent. Het meest dichtbij en het makkelijkst waar te nemen is het paar op de Slikken van Flakkee, waar je op kleine afstand met vrij zichtveld hun wel en wee kunt volgen.
Is dit beest nu mijn favoriete vogel? Zeker niet, er zijn mooiere soorten denkbaar. Maar toegegeven, indrukwekkend blijft hij wel.
Het aardige van de verspreiding van de Zeearend: het is niet te danken aan een introductieprogramma, maar de soort heeft het zelf gedaan. Het ging zo voorspoedig met de populaties in Denemarken en Noord-Duitsland dat een uitbreiding van het areaal noodzakelijk werd. Het voedselrijke Nederland was ondanks de bevolkingsdichtheid een logische annexatie. Geen kunstmatig geïmporteerde Bever, geen herintroductieprogramma van de Otter. Net zoals de Wolf: op eigen kracht.
Onlangs op vakantie in Schotland kwamen deze gedachten naar boven. Schotland, bekend om zijn Steenarend (Golden eagle), kent ook een grote populatie Zeearenden (White-tailed eagle). Maar ondanks dat rust, ruimte en voedsel daar voldoende aanwezig zijn is deze niet natuurlijk tot stand gekomen. Het is het resultaat van een sinds 1975 lopend introductieprogramma waarbij exemplaren uit Noorwegen geïmporteerd zijn. Pas na een tiental jaren waren er de eerste broedgevallen die uiteindelijk tot een uitbreidende populatie hebben geleid. Nu is het een algemene soort die zich ook langzamerhand naar Engeland verspreidt.
Wat is er nu leuker op een vakantie in Schotland dan meegaan op excursie per boot langs de kust met zijn vele inhammen? In de folder werden dolfijnen, walvissen, zeehonden en papegaaiduikers beloofd. Ook de Zeearend stond op het menu. Kortom, waar voor je geld.
Met een klein groepje werden we op een vissersboot langs de kust gevaren. Aan boord voornamelijk vogelaars, althans aan de uitrusting met indrukwekkende telelenzen te zien. Voorbereid op het perfecte shot. Een vermoedelijk professionele fotograaf met een nauwelijks te tillen kachelpijp aan glas spande de kroon en werd ook met ontzag aangekeken door de mede passagiers.
Na wat eenvoudig eendenwerk en de nodige Jannen-van-gent naderden we een steile berg waar aan de top zich een arendsnest zou bevinden. Hetgeen ook natuurlijk ook zo was, de plaatselijke VVV had zijn veldwerk goed gedaan. Met enig zoekwerk werden twee Zeearenden gelokaliseerd in de takken van een boom, rustig uitkijkend over het water. Op een afstand waarvoor ik thuis niet in actie zou komen: te ver. Er zat alleen een “bewijsfotootje” in.
Na enige tijd kwam de schipper, een ruw uitziende zeebonk, uit zijn kajuit, trok met een nors gezicht een paar handschoenen aan en pakte vervolgens een grote injectiespuit met naald waar je vermoedelijk een neushoorn mee plat zou kunnen spuiten. Even waande ik me in de openingsscène van een horror film, maar het bleek mee te vallen. Een kist werd geopend, een dode makreel er uitgehaald en geïnjecteerd met de lucht uit de verder lege spuit. Vervolgens werd de opgezwollen vis over boord gegooid. De ervaren fotografen aan boord zaten allemaal klaar met de camera in de aanslag wetende wat er aan zat te komen. De professional op de beste plek boven op de kajuit met het telekanon, klaar voor het moment suprême.
Wachten op de arenden die dit ritueel rustig zaten te aanschouwen. Wat is nog natuur? Na verloop van tijd kwamen ze in beweging , cirkelden wat rond maar sloegen niet toe. De vis bleek lek en was inmiddels gezonken. Een tweede vis ging het water in, maar na 10 minuten dobberen kwam er nog geen actie. Mogelijk doordat het inmiddels te onrustig was geworden met een tweede scheepje in de buurt. De schipper oordeelde dat het lang genoeg had geduurd. Hij had tenslotte een tijdschema, en haalde met een emmertje de vis weer binnen, liet hem leeglopen en borg hem op. Vis is niet goedkoop en de middag excursie moest nog komen. Op naar het volgende attractie: de zeehonden.
Teleurgestelde koppies, zo ook bij mij. Verwisselde mijn lens op de kamera voor een kleinere, korte zoomlens voor de zeehonden. De hoop verder opgevend om een “real life catch” vast te leggen. Bij het wegdraaien van de boot kwam echter plots een van de arenden in actie. Binnen een mum van tijd vloog hij op de boot af. Geen drijvende vis voor ons om op scherpste stellen maar voor de vogel blijkbaar wel. Van onder het schip vandaan was de gezonken vis weer naar de oppervlakte komen drijven en werd met de machtige klauwen gepakt. De snelheid en de korte afstand maakten een goede opname voor de lange afstandslenzen onmogelijk. Merkbaar aan het gedrag van de medepassagiers die allen op hun schermpjes keken en daar een stuk staart , een klauw of wat water van heel dichtbij zagen maar geen vogel. Geluk voor mij: met de korte lens was het raak. Het resultaat laat ik hierbij met trots zien. Toegegeven, het had nog beter gekund. Maar het was meer dan waar ik van durfde dromen.
In Nederland kan je de mooiste roofvogelfoto’s maken: gewoon vanuit een kijkhut waar met vaste voedertijden wilde roofvogels zo geconditioneerd zijn dat het juiste moment met de juiste belichting is te programmeren. De vogel is wild, de opname vaak briljant maar toch… Heb overwogen om dit verhaal niet te vertellen en het romantisch aan te dikken. Over moeilijke omstandigheden, dagenlang wachten tot het juiste moment etc. Met dit demystificeer je alle natuurfilms en foto’s. Een scherpe close-up komt van de voedertafel, een life-catch is in scene gezet. Zelfs de natuurfilms van David Attenborough vertrouw je niet meer. Maar ik had weinig keus, moest een stukje produceren en de deadline naderde….
Elk jaar besteedt Eric Lemmers aandacht aan de activiteiten van de vrijwilligers van onze stichting.
Zo was hij al een paar maal op het strand bij ons Pop-up museum, was hij bij de stranding van een bruinvis en vorig jaar nog bij de uitreiking van de Groene wimpel.
Aanstaande maandag gaan we samen met Eric langs enkele parels van onze kust.
We bezoeken de Strypse Wetering, het Quackjes water, het Groene strand in Oostvoorne, de Slikken op de Westplaat en tenslotte eindigen we bij de Groene punt van Rockanje.
Hier hebben we een prachtig uitzicht op de Hinderpaat met de rustende zeehonden.
De live uitzending begint om 10 uur en eindigt om 13 uur.
Wellicht interessant om via de interviews wat meer te weten te komen over deze prachtige stukjes natuur op Voorne.
