Archives oktober 2023

Begin oktober werden we opgeschrikt door berichten over een groot aantal aangespoelde Alken op de Nederlandse kust. Ook op ons strand was het raak. Bij mijn ochtendwandeling kwam ik over een kleine afstand 4 kadavers tegen. Maar dit viel in het niet bij de berichten van de Wadden waar er aantallen van 10 per strekkende kilometer werden gerapporteerd. Alle seinen op rood dus.

Raadsel rond het grote aantal kadavers

In de wintermaanden is het normaal dat Alken en Zeekoeten (hun “neefjes”) aanspoelen. Ze leven in grote aantallen op zee en dan vallen er door de mindere omstandigheden qua voedsel en temperatuur slachtoffers. Maar zo vroeg in het najaar is uitzonderlijk. Zeekoeten worden hier meer dan Alken aangetroffen, zowel levend als dood. Alken zijn zeldzamer, maar deze maand zijn de verhoudingen omgedraaid. Nu is bekend dat het aantal Alken toeneemt. Oorzaak te vinden bij de bron, de broedgebieden op de Britse eilanden waar het aantal Alken beduidend is toegenomen in de laatste decennia. Dit verklaart niet de huidige grote aantallen levend en dood.

Mogelijke oorzaak

Op de site van SOVON (het centrale punt voor vogelonderzoek in Nederland) wordt hier uitvoerig over bericht. Mogelijke oorzaak wordt gezocht in verminderd voedselaanbod midden op de Noordzee waardoor de vogels sneller de kustwateren opzoeken. Ook zou dit verminderde voedselaanbod de grote sterfte verklaren. Laten we deze alinea maar positief afsluiten: het aantal levende Alken onder onze kust is in de maand oktober opvallend groot.

Positieve kant voor de vogelliefhebbers

Al met al gaf dit afgelopen weken ook weer een leuk buitenkansje voor de vogelliefhebbers. Langs de kust en in de Maasmonding zaten groepjes te foerageren. Soms zo dichtbij dat ze aan het zicht onttrokken werden door de basalt-en betonblokken. Af en toe zichtbaar, dan weer niet vanwege een blok of door een duik naar voedsel om vervolgens meters verder weer op te duiken.

Voor het schrijven van dit stukje heb ik het werk van natuurschrijver Koos van Zomeren er eens op nageslagen. Leuk te lezen dat in 1985 de verwondering nog ging over olieslachtoffers onder de Alken en over het vele zwerfvuil op de Nederlandse kust. Onderwerpen waar heel veel respectievelijk veel vooruitgang is geboekt, om enig optimisme in ons toekomstbeeld aan te brengen. Maar ook wordt een voorbeeld aangehaald van een kolonie Zeekoeten op het Bereneiland in de Barentszzee die werd gedecimeerd van 400.000 naar 40.000 vanwege het verdwijnen van een geliefde vissoort. We moet de definitieve conclusies van de huidige sterfte nog maar even afwachten, temperatuur van het water zou ook een rol kunnen spelen. Maar kadavers tellen is niet leuk, foeragerende vogels fotograferen daarentegen wel.

Bovenstaande foto laat drie Alken zien die net achter de blokken op de Maasvlakte opdoken. Het voorste exemplaar is vermoedelijk nog jong: een minder bolle snavel en geen witte strepen erop. De zware snavel en de strepen zijn kenmerkend voor volwassen exemplaren. De vogels zijn in winterkleed, de kleuren minder intens. Het opvallendste onderscheid tussen Alk en Zeekoet zit in de snavel, massief en bol versus lange en scherp.

De dichtstbijzijnde broedplaatsen

De grote broedkolonies bevinden zich in Engeland en Schotland. Voor het broeden zoeken ze het land (de rotsen) op. De jongen vliegen uit om op zee verder groot te worden en pas een jaar later aan land terug te keren. Bij Zeekoeten springen de jongen zelfs al in het water voordat ze kunnen vliegen. Buiten de broedperiode leven Alk en Zeekoet op zee. Hun kleed aangepast aan de omstandigheden. Donker van boven tegen de rovende jagers en meeuwen. Wit van onderen om onzichtbaar te zijn voor de dieper zwemmende visjes die zij bejagen en voor de zeehonden die ook nogal eens een vogel willen pakken. Van dieper in het water is een witte buik moeilijk zichtbaar tegen de lichte lucht. Over de visjes gesproken: Alken en Zeekoeten zijn zeer goede duikers en zwemmen onder water met hun korte sterke vleugels tot grote diepten. Zeekoeten zijn tot 180 meter diep aangetroffen, dit betekent dat ze in vrijwel de gehele Noordzee de bodem kunnen aantikken!

De pinguïns van het noordelijk halfrond

Gezien de formidabele zwem- en duiktechniek en het uiterlijk worden ze wel de pinguïns van het noorden genoemd. Een bijnaam die eigenlijk gegeven was aan de 180 jaar geleden uitgestorven Reuzenalk, een grote uitvoering van “onze” Alk. Deze was 75 cm lang, 5 kilo zwaar en kon niet vliegen maar wel goed duiken. Vanwege zijn vlees en grote eieren gedoemd te eindigen in de pan van de scheepsman. Dodo van het noorden was een minstens zo goede bijnaam geweest

Alkachtigen in Nederland

In ons land moeten we het doen met de Alk en de Zeekoet en dan in het najaar en de winter. Sporadisch zijn de Zwarte zeekoet en Papegaaiduiker waar te nemen, af en toe een paar Kleine Alken. Als dwaalgast is nog te noemen De Kortbekzeekoet die hoog in Noorwegen en rond IJsland thuis hoort. Dan hebben we de familie van de Alken voor Noord Europa wel gehad.

Tips voor de lezers

Overweeg voor volgend jaar een trip naar de Engelse of Schotse kust om deze fraaie vogels in prachtkleed te zien baltsen en broeden. Of makkelijker nog: pak nu de auto en rijd naar naar de monding van de Maas om daar onder aan de zeewering de Alken en de Zeekoeten te zien foerageren. Geen garantie, maar wel kans op succes. Om een buitenlandse trip aan te moedigen nog een paar prentjes uit het broedgebied in Schotland.

(dit stukje is onlangs verschenen in de nieuwsbrief van het IVN)

Als er een zeehond wordt gemeld, die op het strand ligt, weinig alert is en een verzwakte indruk maakt, gaan we natuurlijk kijken.

Om de veterinaire dienst van het opvangcentrum zo goed mogelijk te informeren worden er dan altijd foto’s en een video gemaakt.

Soms van dichtbij, om details te kunnen onderscheiden en om daarna beter te kunnen overleggen.

We vragen van het publiek altijd om afstand te houden om stress te voorkomen.

In dit soort gevallen echter zal een zeehondenwachter het dier toch moeten benaderen.

Met enig geduld, tact en soms zelfs kruipend, kunnen we vaak stress voorkomen.

In dit geval is, na overleg besloten om het dier te laten liggen op het strand.

Met waarschuwingsborden hebben we de omgeving veilig gesteld en het dier 24 uur goed in de gaten gehouden.

De volgende dag bleek deze gewone zeehond weer zelfstandig naar zee te zijn gebobbert.

Een goede beslissing dus!

Een rode roos is een teken van de liefde.., maar zo eenzaam op de vloedlijn maakt het ook andere gevoelens los.

Een herinnering.., een herdenking.., een uitstrooiing, of toch een feestje?

Een prachtige roos met een gebroken steel..

𝑾𝒂𝒕 𝒆𝒆𝒏 𝒃𝒊𝒛𝒂𝒓𝒓𝒆 𝒅𝒂𝒈!!!!

Vanmorgen stapte ik bijtijds op de fiets, het is nog behoorlijk grijs maar vandaag is het voor mij een stranddag.

Lopend richting Rockanje en weer terug was er weinig te zien en onverrichter zake liep ik terug naar de fiets.

Ik zie Carlette Van Schaick druk met haar schaapjes, ze hoedt de Schaapskudde Westvoorne

We maken een praatje, zoals wel vaker en ook zij heeft al dagen niets gezien op de vaste gasten van het strand na.

Een eenzame spreeuw zoekt de warme wol van een schaap op en achter de kudde langs loopt een reebok.

Ik vraag haar nog of ze de zeearend al gezien heeft, maar helaas heeft ze deze nog niet mogen spotten.

Tijdens ons praatje ziet ze een vos lopen over het strand, erg ver weg maar toch probeer ik deze struiner op de foto te krijgen.

Ik draai me om en ja hoor daar komt de jonge zeearend aan, heel rustig flappend richting zee.

Uiteraard voor mij tegen het licht in.

Terwijl ik foto’s sta te maken kan ik niet zien wat er verder om mij heen gebeurt.

Charlette roept: “velduil, velduil!!!!!” want ze weet hoe graag ik uilen zie en zeker de velduil!!!

Ik laat de zeearend voor wat deze is en hou me bezig met de velduil.

Deze vloog op uit zijn schuilplaats op de vlucht voor de veeeeel grotere zeearend met het licht mee.

De velduil zoekt een veilig heenkomen ver van de zeearend.

Dan landt de zeearend op het strand, vlak bij de nieuwsgierige vos en zie je eigenlijk pas echt goed hoe groot deze vogel is!!!!

En natuurlijk net als de vos de Zeearend benadert, springt de ree nog even door het beeld.

Hoe krijg ik het voor elkaar……

Wat een bizarre dag met bijzondere ontmoetingen.

Oh..,ja, voor de mensen op het strand: hierom stonden wij dus zo te joelen en te dansen……

Joyce Oudwater: https://www.facebook.com/joyce.oorschot.5

De waterral laat zich zelden zien, maar zijn nachtelijke roep is niet te missen.

Een hoog gekrijs dat lijkt op het geluid van een gillend speenvarken.

Deze vogels zijn familie van de waterhoen en de meerkoet en leven in rietranden en moerasgebieden.

Nu de winter nadert, willen de rallen in het noorden van Europa graag zuidelijker overwinteren.

Deze onfortuinlijke waterral heeft de tocht niet overleefd en lag op het strand van de Maasvlakte.

Na de harde wind van afgelopen dagen kun je weer interessante vondsten aantreffen op het strand.

Deze bolvormige drijver bijvoorbeeld is gedeeltelijk bedekt met, op mossels lijkende organismen op steeltjes.

Deze kreeftachtigen hechten zich op hard substraat en halen met hun vangarmen voedsel uit het zeewater.

Vroeger dacht men dat deze aanspoelsels de eikapsels waren van rotganzen of brandganzen.

Van deze kleine ganzen vond men namelijk nooit een nestje met eieren en bij openen leek er een klein eendje in te zitten.

Men wist toen nog niet dat deze “eenden” in het hoge noorden broeden en daarna met hun jongen hier kwamen overwinteren.

Zo is de naam “eendenmossel” ontstaan.

Natuurlijk heb ik de bol meegenomen voor ons jutmuseum.

Men zegt wel eens dat je geluk moet hebben om in Nederland een walvis te spotten.

Maar geluk kun je ook afdwingen.

Strandwachter Joyce Oudwater is daarom vaak te vinden op plekken waar de kans groot is om een foto te kunnen maken van vogels of zeezoogdieren.

Ze neemt dan de moeite vroeg op te staan om daarna snel te vertrekken naar een dergelijke locatie.

Op dit moment zitten er behoorlijk veel bruinvissen voor onze kust en uit ervaring weet Joyce dat de kans om ze te zien vrij groot is bij de Maasmond.

Woensdagochtend stond ze dan ook al heel vroeg te turen over de zee voor de Maasvlakte.

Ook deze keer was het raak!

Diverse bruinvissen passeerden de Maasmond en lieten regelmatig hun vin zien boven de golven.

Een bruinvis maakte zelfs een klein sprongetje…

Joyce ook!

Zie ook: https://www.facebook.com/joyce.oorschot.5

“Je zult het niet geloven Ad, maar er zit een pinguïn op het strand!”

Dit is niet de eerste keer dat we een dergelijke melding krijgen.

Op het eerste gezicht lijken deze vogels wel een beetje op een pinguïn, maar als je beter kijkt zijn ze duidelijk anders.

Deze vogels kunnen goed vliegen en pinguïns kunnen dit niet.

Het gaat hier om een zeevogel die broedt op de kliffen van oa. IJsland en Engeland: de alk.

Helaas worden de laatste dagen veel alken en zeekoeten dood op de vloedlijn aangetroffen.

Op het eerste gezicht lijkt het nu niet te gaan om vogelgriep.

Af en toe treffen we nog een levend, maar uitgeput exemplaar op de vloedlijn.

Deze keer zat de vogel midden op het strand en was niet meer in staat om zich te verplaatsen.

Voorzichtig hebben we de vogel, met handschoenen aan, opgepakt en meegenomen.

Na een melding bij de dierenambulance van de dierenbescherming zijn zij de onfortuinlijke vogel komen halen.

Hopelijk knapt de alk weer op bij de vogelopvang Karel Schot in Rotterdam.

Het blijft altijd weer een triest gezicht, een overleden zeehond of walvis op de vloedlijn.

Soms zijn de kadavers in een zodanige staat van ontbinding dat sentimentele gevoelens snel worden verdrongen door de intense en onaangename geur van ontbinding.

Hieronder een voorbeeld van 2 weken geleden.

Dit kadaver is al zodanig aan het vergaan dat het haast lijkt te smelten.

Het werk van een zeehondenwachter is niet altijd leuk!

Want deze kadavers kunnen diverse ziektekiemen bij zich dragen en uit laatste onderzoeken blijkt zelfs dat ook het vogelgriepvirus tot een van deze mogelijkheden behoort.

Vooral belangstellende, loslopende honden lopen een behoorlijk risico bij aanraken.

Maar ook nieuwsgierige wandelaars lopen een risico bij direct contact met een dode zeehond of bruinvis.

Wij pakken het kadaver vaak goed in en nemen tijdens deze werkzaamheden beschermingsmaatregelen.

Ook al hoort de dood bij onze natuurlijke omgeving, op druk bezochte stranden is dit risico niet gewenst.

In dergelijke gevallen dus…, snel verwijderen of in elk geval een situatie creëren waarbij geen besmettingen meer kunnen optreden!

Als enthousiast promotor van de Groene Stranden in onze Delta willen we graag onderstaand aanbod van de Stichting Anemoon onder de aandacht van onze volgers brengen!

Beste strandnatuur-liefhebber,

Je bent actief op één van de (Groene) stranden in Zuid-Holland. Op 17 oktober organiseert Stichting ANEMOON een online presentatie over strandmonitoring. In dit bericht lees je meer informatie en hoe je mee kunt doen.

Wil je meer weten over de planten en dieren die leven en aanspoelen op het strand? Ben je benieuwd hoe je met jouw waarnemingen een steentje bij kan dragen aan natuurbescherming? Dan is deze presentatie over Strandmonitoring iets voor jou!

Het natuurlijke aanspoelsel is de basis voor natuur op het strand. Het levert voedingsstoffen aan dieren en planten. Het aanspoelsel is een afspiegeling van wat er in de kustzone leeft. Zo kun je bijvoorbeeld aan de aangespoelde dieren en wieren zien hoe het gaat met organismen in zee. Neemt een soort toe of juist af? Waar en hoe leeft een soort? Met deze kennis kan de natuur beter beheerd en beschermd worden.

Ook jouw waarnemingen zijn daarbij van belang. In deze presentatie leggen we je uit hoe jij kunt helpen.

Doe mee! Geef je op voor de Strandmonitoring presentatie van Julia van Beinum van Stichting ANEMOON op dinsdag 17 oktober – 19:30 en ontdek hoe leuk en waardevol strandmonitoring is! Daarnaast organiseren we de mogelijkheid deel te nemen aan een buiten workshop. De datum en plaats hiervan worden nader bepaald.

Als je iemand kent die mogelijk geïnteresseerd is in Strandmonitoring, voel je vrij om deze e-mail door te sturen.

Vriendelijke groeten,

Julia van Beinum

Website: www.anemoon.org

PS: voor de belangstellenden die dinsdag 17 oktober verhinderd zijn:

Julia van Beinum geeft namelijk op de 18^e (woensdag dus) dezelfde presentatie voor onze Zeeuwse collega’s. Als je wilt kunnen jullie daar bij aanhaken.Hierbij de inschrijflink naar de presentatie op woensdag de 18^e: Geef je op voor de Strandmonitoring presentatie van Stichting ANEMOON op woensdag 18 oktober (19:30-21:00).