Archives juni 2023

Fel en stoer vogeltje, zo omschreef Joyce in het vorige bericht de Dwergstern. De veel grotere Zilvermeeuw brengt hem niet van zijn stuk. Vertrouwend op zijn grote wendbaarheid verjaagt hij meeuwen die zijn nest benaderen. Door te pikken in hun staart en vleugels.

De kracht van koloniebroeders zit in samenwerking en massaliteit van de groep. Een aanval op 1 betekent een tegenaanval van allen. Dat, tesamen met hun grote wendbaarheid geeft een goede verdediging. Een solitair nest heeft weinig slagingskans. We hebben een koppel Kraaien zien samenwerken: de eerste leidde het broedpaar af, de ander roofde de eieren. Met een kolonie van tientallen broedparen lukt dit echt niet. (foto Joyce Oudwater)

foto’s en tekst Joyce Oudwater

Een klein (lengte van 21 tot 25 cm), sierlijk, en onverschrokken zeevogeltje. De Dwergstern, een vlieg kunstenaar.Ze zijn zo snel en maken loopings, kurketrekkers, vliegen ondersteboven en zelfs het voetenwerk wordt niet vergeten. De mooie en sierlijke puntige vleugels en gevorkte staart maken dit mogelijk.

Maar kom je in de buurt van het nest dan gaat het pas echt los. Razendsnel en met veel geluid wordt het opgenomen tegen de grootste vijand. De Dwergstern is eigenlijk een hele grote stoere vogel, in een klein sierlijk lijf.

De Dwergstern is sinds de jaren 6o een zeldzame broedvogel die in kleine kolonies broedt op rustige delen van het strand. Het huidige aantal wordt geschat op 1000 tot 1025 broedparen in Nederland.

Het nest wordt gemaakt in een ondiep kuiltje in het zand en hierin worden twee of drie klein goed gecamoufleerde eieren gelegd, die zeer begrijpelijk vaak over het hoofd worden gezien.Door de uitvoering van de Deltawerken, de uitbreiding van de Rotterdamse haven/Maasvlakte zijn veel broedplaatsen ongeschikt geworden of volledig verdwenen.

Mede dankzij de werkgroep Strandbroeders van de Vogelbescherming die zich op het Maasvlakte strand inzet om deze Dwergstern te beschermen, broedt er een kleine kolonie op het Maasvlakte strand.

Door het afzetten van het broedgebied wordt voorkomen dat de eitjes over het hoofd gezien worden en kunnen de Dwergsterns de kleintjes grootbrengen ondanks een druk strand.

Deze beelden zijn door ons gemaakt nadat we dit dier 35 uur in observatie hebben gehouden en bewaakt hebben..

De dag ervoor is de pup door badgasten uit het water gehaald en op het strand gelegd.

De moeder die in de buurt zwom is hierdoor geschrokken en weggezwommen.

De net geboren jonge zeehond is daarna” “gekoeld” met nat zand, “gevoerd” met dode visjes en “geaaid” door nieuwsgierig publiek zonder enige kennis van zaken of gezond verstand.

Na de melding hebben we snel het gebied rondom de pup veilig gesteld en uitleg gegeven aan de badgasten.

De volgende ochtend vroeg troffen we de pup weer aan op dezelfde locatie.

Als het moederdier een paar maal per dag haar pup mek geeft neemt het gewicht van de pup met een kilo per dag toe.

We wegen de pups bij aantreffen dan ook in overleg het het opvangcentrum.

Omdat het dier 700 gram was afgevallen konden we concluderen dat moeder net meer was teruggekeerd om de pup te voeden.

Helaas moesten we dit weeskind meenemen en naar de opvang brengen.

Afgelopen 2 maanden hebben we in samenwerking met De Natuurklas, een aantal lessen op de lagere scholen in Westvoorne verzorgt.

Dit keer ging het voornamelijk over de zeezoogdieren voor onze kust.

Als hoogtepunt én afsluiting komen de leerlingen op 2 juli naar he strand in Rockanje.

Tijd: van 12.00 uur tot 15.00 uur op het strand bij de 1e Slag in Rockanje.

De bedoeling is dat de leerlingen hun ouders meenemen om ze te laten zien wat ze hebben geleerd.

We organiseren deze middag leuke activiteiten voor zowel de ouders als hun kinderen.

Zo gaan we korren met professionele netten, verzorgen we expedities langs de vloedlijn, is er een cursus natuurfoto’s maken met je mobiel en natuurlijk storytelling bij ons pop-up museum.

Ook zijn de Reddingsbrigade, Natuurmonumenten en de Natuurklas aanwezig met leuke activiteiten.

Om een indruk te krijgen welke lessen onze stichting zoal verzorgt, hierbij een link: https://youtu.be/Qr1s7jvbL20

Ruwe bolster, een Jan-van gent niet vreemd. De vogel staat bekend om zijn agressie in gevechten met andere mannetjes, soms met een gebroken vleugel of nek tot gevolg. Ook in contact met mensen is het oppassen geblazen. Zijn reputatie van felle uitvallen met de snavel zijn bekend bij vogelopvangcentra (altijd een beschermende bril dragen). Ook bij het opvangen van een vleugellam exemplaar op het strand is een vrijwilliger van Strand in Zicht tot bloedens toe “op de vingers getikt” door onze Jan.

Maar zie je ze tijdens de balts en bij het nestelen dan komt de blanke pit naar voren die ook in Jan aanwezig is. Ze staan bekend om hun levenslange trouw. Met deze beelden beëindigen we onze impressie van vogels die we in Nederland helaas alleen buiten de broedperiode te zien krijgen. Maar een troost, even met de boot oversteken en je kunt ze eenvoudig vinden in Engeland en Schotland.

Het toeval wil dat vandaag twee van onze meest actieve vrijwilligers in het huwelijk treden! Aan hen dragen we deze intieme beelden op! Jongelui, maak er een gedenkwaardige dag van!!!

De Jan-van-gent is een indrukwekkende vogel. Grootte, vorm en kleur blijven boeien. En als je hem dan groot in beeld hebt worden details zichtbaar die op afstand verborgen blijven.

Neem nu de kleur van de poten. Gifgroene tenen die opvallend contrasteren met de zwarte vliezen. Subtiel detail in de afwerking. Maar zoiets moet evolutionair wel een reden hebben.

Zoeken op internet en in de boekjes levert niets op. Wat zou het kunnen zijn? Mogelijk is het een signaal voor andere JvG’s om niet in elkaars poten te bijten bij een (vaak massale) diepe duik waar alles wat maar op een visje lijkt wordt opgepikt. Maar ik geef mijn mening direct voor een betere.

Even sta je raar te kijken: een gras etende Jan-van-gent. Voor de spijsvertering, reiniging van het darmstelsel? Maar het wordt snel duidelijk. De vogels vliegen af-en-aan van het uiterste polletje gras aan de rand van de rots naar hun beoogde nestplaats op de richel. Het is materiaal dat gebruikt wordt om een bescheiden nest te maken.

Jan-van-genten leggen 1 ei per seizoen. Eventueel een tweede als de eerste sneuvelt. De jongen verlaten na drie maanden het nest met een gewicht van 3-4 kilo. Geeft een ruime periode om ze te volgen. Daarna is het gebeurd en speelt het leven zich af op zee.

Het aardige van Bempton Cliffs is dat je op gelijke hoogte staat met de vliegende Jan-van-genten. Naar schatting zo’n honderd meter boven de zee loopt een wandelpad met een houten hek. Daarachter de vrijwel loodrechte rotswand die boven de zee uittorent. Juist daar is het domein van duizenden Jan-van-genten. Gezeten op de richels richten ze hun nesten in voor het naderende broedseizoen.

Vanuit het standpunt van de Jan-van-gent heeft het hek geen betekenis. Er is ook geen behoefte om het te passeren. Voor de rots is het bijna energieloos zweven door de opwaartse luchtstroming. Boven de rots betekent het voor de vogel hard werken door de tegenreactie in die stroming. Daarnaast heeft hij er niets te zoeken, geen voedsel, geen juiste plaats om te nestelen.

Beide werelden ontmoeten elkaar bij het hek maar interfereren niet. De vogels nemen de mensen waar alsof ze in een aquarium zitten. De mensen zien de vogels als ware het op een 3D scherm. Geen contact, geen reactie, het schuurt langs elkaar heen. Dichterbij kom het niet.

In Nederland hebben we vergelijkbare situaties zoals de kolonies Kleine mantelmeeuwen in het Rotterdamse havengebied of op Texel de kolonies in Utopia en Wagejot. Eveneens kort benaderbaar alleen ontbreekt de hoogte.

De kolonie op de Brempton cliffs worden nauwkeurig bewaakt en geobserveerd vanuit een mooi bezoekerscentrum van de RSPB. En dat op slechts 40 minuten van de ferry in Hull. Jonge Jvg’s doen er wel 3 maanden over voordat ze uitvliegen, betekent dat er tot in augustus veel te zien is. Aanradertje.

Makkelijk scoren met zo’n opname. Volledig bepaald door de schoonheid van deze vogel, recht voor de lens en afdrukken. Geen bewerking. “Natura Artis Magistra” zoals de spreuk van Artis luidt en in dit geval valt er niets meer te verfraaien.

De Jan-van-gent is met het lichaam volledig aangepast aan zijn manier van jagen. Van tientallen meters hoogte wordt in zee gedoken op zoek naar vis, tot ook weer tientallen meters diep. De kop is aangepast om deze klappen op te vangen, zware schedel, sterke nekspieren en extra lucht in het lijf als airbag helpen hem de klap op te vangen. Dat zo’n door functionaliteit bepaalde kop ook zo fraai kan zijn, met als juweel in de kroon het opvallende ronde oog.

Jannen van Gent, (Jan-van-genten) zijn vanaf onze kust gewoon waar te nemen. Soms ook met groepen jagend in de Maasmond. Aan land heeft deze zeevogel buiten broedtijd niets te zoeken, zeker niet aan de vlakke Nederlandse kust. Opstijgen vanaf een vlakke bodem kost hem teveel energie, een rots of klif is een makkelijker vertrekpunt, direct de wind onder de vleugels is wel zo prettig als je niet snel kunt opstarten met een zwaar lijf en onhandige poten.

Schotland en Engeland zijn de “places to be” als het om broeden gaat. En daar waar het in Schotland niet lukte deze soort op redelijke afstand te fotograferen werd dit aardig gecompenseerd door een bezoekje aan de Bempton Cliffs, de laatste middag voor de terugtocht en 40 minuten van de ferry.

U voelt het al: de volgende dagen gaan de Jannen deze site vullen.

Wat doet een foto van de Bonte kraai op deze site? Kijkcijfers krik je er niet mee op, de jongere lezer zal geen blik van herkenning hebben en menigeen zal de combinatie met het strand niet veronderstellen.

Maar toch, ook dit verhaal moet verteld worden. Zo’n 50 jaar geleden was het normaal dat in de wintermaanden groepjes Bonte kraaien uit het koude noorden afdaalden naar het minder koude Nederland. Zo’n invasie te zien was een attractie.

De Bonte kraai is een variatie van de Zwarte kraai, mogelijk ontstaan door splitsing van kolonies in de IJstijd. Kruisingen zijn nog mogelijk en komen voor in gebieden waar beide broeden. De laatste jaren is de overwintering in Nederland van de Bonte echter een uitzondering geworden. Hooguit nog een enkel individu, groepen komen niet meer voor.

Deze wijziging in de overwinteringstaktiek wordt vooral verklaard uit het wegvallen van vuilstortplaatsen in ons land in tegenstelling tot noordelijker landen waar deze nog wel aanwezig zijn. De Bonte kraai is een opportunist die graag gebruik maakt van deze snackplaatsen.

Groot was mijn verbazing om in Schotland deze vogel gewoon aan te treffen als standvogel en dus ook broedvogel. Had het kunnen weten maar was er niet op voorbereid, te veel aandacht voor de kustvogels. Het laatst dat ik een Bonte had gezien was een paar winters geleden toen een solitaire vogel overwinterde op de Maasvlakte. Ja, op en om het strand. Een favoriete plek voor kraaiachtigen. Een kustvogel is dus niet altijd een witte meeuw.

Terug nu naar Schotland. Een lange wandeling over een bijna onbegaanbaar pad naar een afgelegen vuurtoren had me doen besluiten geen zware camera mee te nemen. Aan het eind op een klif voor de vuurtoren tussen de Noordse stormvogels zaten twee Bonte kraaien. Een fraai nest op een uitstekend deel van de rots, goede afstand, mooie pose, goed licht. Alles aanwezig behalve de camera.

Om toch enige genoegdoening te geven aan deze vergeten vogel hierbij een toevallige opname op een parkeerplaats naast een restaurant. Het blijft tenslotte een snaaier. Niet het gedroomde plaatje, maar wel goed scherp.

Blijf op letten! Af en toe in de wintermaanden kan je hem in Nederland nog zien, misschien.